مراکز تجاری به جای محله ها، مدیریت شهری از تاسیس کتاب فروشی حمایت کند - وبلاگ معین

به گزارش وبلاگ معین؛ اساسا ساختار محله ای در شهر به فرد اجازه می دهد تا با مقداری پیاده روی بتواند تمام احتیاج خود را تهیه کند. در این میان؛ یکی از احتیاجهای محلی، احتیاج به وجود کتاب فروشی در محله ها است. این درحالی است که در دهه های اخیر، ساختار شهری در تهران با تغییرات فراوانی روبه رو بوده؛ به طوری که مفهوم محله با چالش روبرو شده، اتوبان ها و بزرگ راه ها بعضی از آن ها را به دست فراموشی سپرده و انبوه سازان و برج سازان، سر و شکل کاملا متفاوتی به محله ها داده اند.

از سوی دیگر، با افزایش نجومی بهای زمین و ملک در تهران، توجیه مالی مشاغل کوچک محلی، به مخاطره افتاد و طولی نکشید که کتاب فروشی ها یکی پس از دیگری از محله های تهران محو شدند و جای خود را به سایر مشاغل از قبیل اغذیه یا خواربارفروشی ها دادند. این رویه البته به تهران محدود نمی گردد و در بسیاری از شهرهای ایران تکرار شده و متاسفانه سیاست و قوانین اثرمندی برای حمایت از کتاب فروشی های کوچک محلی اعمال نشده است. در چنین شرایطی آیا ممکن است کتاب فروشی محلی بار دیگر بتواند در ساختار شهری جای خود را پیدا نمایند؟

حسین ایمانی جاجرمی، جامعه شناس شهری و عضو هیات مدیره انجمن جامعه شناسی ایران در شرح تغییر ساختار محله ای شهر تهران به خبرنگار ایبنا گفت: تهران در قدیم شهری محله مبنا بود، اما در توسعه شهری 100 سال اخیر، مراکز محله ها به فراموشی سپرده شده و برای آن فکر نشده است.

وی مشخصا درباره سرنوشت کتاب فروشی ها در این فرایند، شرح داد: باید توجه کرد که در ساختار تهران، از ابتدا هم کتاب فروشی ها توزیع متوازنی نداشتند. راسته خیابان انقلاب از قبل بوده و اکنون نیز این خیابان همچنان محل تجمع کتاب فروشی ها در تهران است.

ایمانی جاجرمی علت کاهش کتاب فروشی های محلی در شهر تهران را قیمت بالای خرید و اجاره مغازه اظهار داشت و اضافه کرد: کتاب فروشی کسب و کاری نیست که سود آنچنانی داشته باشد؛ در نتیجه فعالیت مالی و سودآور نیست و معمولا در محله ها کسی که می خواهد در حوزه کتاب فروشی فعالیت کند، باید از قدیم، مالکیت مغازه ای را داشته باشد.

این جامعه شناس، بر نقش مدیریت شهری در حفظ مشاغل فرهنگی کوچک تاکید نمود و گفت: اینجا است که باید مداخله های مدیریت شهری صورت بگیرد و برای مشاغل فرهنگی همانند کتاب فروشی ها، مجوزهایی صادر گردد که با هزینه هایی پایین تری امکان فعالیت داشته باشند. در غیر این صورت، کسی نمی تواند در محله ها کتاب فروشی داشته باشد.

کتاب فروشی یک زیرساخت اجتماعی مهم است

در حالی کتاب فروشی های کوچک و محلی یکی پس از دیگری تعطیل می شوند که در بعضی از شهرهای پیشرفته، با یاری تسهیلات دولتی یا برنامه های مدیریت شهری، تعداد قابل توجهی کتاب فروشی به جای مانده است. ایمانی جاجرمی تعطیلی کتاب فروشی ها را محدود به ایران نمی داند. او شرح داد: در کتاب کاخ هایی برای مردم، زیرساخت های اجتماعی، مبارزه با نابرابری و قطبی شدن و افول حیات مدنی نوشته اریک کلایننبرگ که ترجمه کردم، نویسنده به نکاتی اشاره می نماید و می گوید؛ در شهر نیویورک کتاب فروشی های محلی بسته می گردد و تعطیلی کتاب فروشی ها در این شهر به علت مسائل مالی و پیشرفت فناوری ارتباطی است؛ زیرا شرایط مالی، با حضور در شبکه های اجتماعی سازگار است و نه برای کتاب خواندن. این موارد همه سبب شده که فعالیت کتاب فروشی که یک زیرساخت اجتماعی مهم است، صدمه بخورد؛ در نتیجه دولت باید برای تسهیل فعالیت کتاب فروشان وارد عمل گردد.

این جامعه شناس شهری ادامه داد: برای مثال باید در شورای عالی شهرسازی برای راسته های فرهنگی در شهرها برنامه ریزی گردد. عمدتا فضای شهر در اختیار شهرداری است، شهرداری مسئول اجرای طرح تفصیلی است و پروانه صادر می نماید. حتما شهرداری باید در این زمینه سیاست هایی داشته باشد تا فعالیت کتاب فروشی اقدامی به صرفه باشد. برای مثال اگر افرادی می خواهند کتاب فروشی تاسیس نمایند، باید به آن ها یارانه تعلق بگیرد. این یارانه لزوما یارانه نقدی نیست و یارانه فضای شهری هم می تواند باشد، یعنی فضای شهری و تجاری به صورت رایگان در اختیار کتاب فروشان قرار بگیرد.

این استاد دانشگاه جامعه شناسی، روش دیگر فعال ماندن کتاب فروشی ها را در گرو فعالیت ترکیبی آن ها اظهار داشت و شرح داد: در این دیدگاه، کتاب فروشی با کافی شاپ و سینما همراه می شوند، زیرا سینماها هم همین مشکل را دارند. عمدتا مراکز فرهنگی دچار بحران شدند و یکی از راه چاره ها این است که با هم ترکیب شوند. در نتیجه می توانید مجموعه ای داشته باشید که شامل سینمای کوچک -زیرا سینمای بزگ به صرفه نیست و بعد از همه گیری مردم در تعداد زیاد جمع نمی شوند- یک کتاب فروشی جمع و جور و کافی شاپ باشد. این امکانات باید با هم، راه چاره ایجاد نمایند تا بتوانند در کنار هم دوام بیاورند وگرنه کارشان تمام است.

کتاب فروشی با لوازم التحریر دوبرابر فروش دارد

کتاب فروشی نگاه در خیابان کریم خان از معدود کتاب فروشی هایی است که فقط کتاب می فروشد. علیرضا رئیس دانایی، مدیر انتشارات نگاه در گفت وگو با خبرنگار ایبنا درباره علت این رویکرد گفت: فروشگاهی که در کریم خان تاسیس کردیم، کوچک است، به همین علت صرفا به فروش کتاب اختصاص داده شده است. پیش از انقلاب نیز در کتاب فروشی ها لوازم التحریر، کاغذ کادو و ... می فروختند، فروش خوبی هم داشتند. فروش این موارد در کتاب فروشی، به فروش کتاب یاری می نماید.

به گفته این ناشر، کتاب فروشی باید همه چیز داشته باشد، او شرح داد: اگر رقمی برای کتاب فروشی که مانند ما فقط کتاب می فروشد، در نظر بگیرید، فروش آن هایی که برای مثال لوازم التحریر در کتاب فروشی دارند، دو برابر می گردد. این کالاها باید در فروشگاه باشد تا اگر فردی برای خرید آن ها به مغازه مراجعه کرد، شاید دو کتاب هم ببیند و بخرد.

رئیس دانایی درباره تغییر بافت شهر، نابودی محله ها و از بین رفتن کتاب فروشی ها شرح داد: بافت شهری تهران تغییر نموده است، تمام خانه های قدیمی را از نو ساخته اند و بعضی را تبدیل به برج نموده اند. ازدیاد جمعیت می طلبد که این ساخت و سازهای بلند مرتبه صورت گیرد؛ در نتیجه محله ها ساختار خود را از دست داده اند و دیگر خبری از فرهنگ محله نیست. انگار همه چیز نامرئی شده است.

وی گفت: من پیش از انقلاب در کتاب فروش بودم و کتاب فروشی را پاتوق نموده بودم. افراد صرفا با معرفی من کتاب می خریدند و از 100 نفر، 99 نفر از خرید خود راضی بودند و شاید یک نفر کتاب پیشنهادی من را دوست نداشت که کتاب را از او پس می گرفتیم تا اعتماد مشتری را جلب کنیم.

مردم باید در کتاب فروشی مکث نمایند

کتاب فروشی های محلی در سال های نه چندان دور پاتوق اهالی کتاب و قلم بود، در این گفت وگوها کتاب های گوناگون به افراد مختلف معرفی می شد. این درحالی است که چنین ارتباطی کمتر در فروشگاه های بزرگ و فروشگاه مجازی کتاب شکل می گیرد.

ایمانی جاجرمی درباره توسعه و توسعه فروش در فضای مجازی گفت: کم کم کسب و کارهای آنلاین خدمات معرفی کتاب را هم خواهند داد و این مساله می تواند به کتاب فروشی ها صدمه بزند؛ کمااینکه شاهد هستیم که آمازون آسیب زیادی بر کتاب فروشی ها وارد نموده است.

وی در تمایز کتاب فروشی های فیزیکی و مجازی، شرح داد: کتاب فروشی ها باید به پاتوق محلی تبدیل شوند، یعنی به فضای بزرگ تری احتیاج دارند. باید اقدامی انجام گردد تا افراد در کتاب فروشی ها مکث و توقف بنمایند. برای مثال در مجموعه کتاب فروشی-کافه-سینما مبل های راحتی وجود داشته باشد، آنجا قهوه سرو گردد و فضایی برای مطالعه کتاب باشد. تلفیقی بین کتاب فروشی و کتابخانه در این مکان باید شکل بگیرد.

به گفته این جامعه شناس شهری، کتاب فروشی باید به مرکز فرهنگی تبدیل گردد و تحقق این باید با یاری مدیریت شهری و وزارت فرهنگ و ارشاد باشد.

مردم باید ناشر، نویسنده و مترجم را بشناسند

در سال های اخیر، کتاب فروشی های آنلاین فعالیت خود را گسترده نموده اند و هر روز به تعداد آن ها اضافه نموده می گردد. رئیس دانایی درباره نحوه فعالیت آن ها گفت: فروشگاه آنلاینی که ناشرهای رسمی و معتبر ایجاد نموده اند، کتاب را از راه سلامت می فروشند اما بخش عظیمی از فروشگاه های آنلاین کتاب های غیرقانونی می فروشند که ترجمه خوبی ندارند. باید در جامعه فرهنگسازی گردد و مردم شناخت خوبی از ناشر، نویسنده و مترجم به دست بیاورند. بعد از این است که می توانند به شکل آنلاین کتاب بخرند.

مدیر انتشارات نگاه با تاکید بر نقش مخرب فروش کتاب های غیرقانونی در فضای مجازی، اعلام کرد: در فروشگاه آنلاین با نام تخفیف، کتاب ها را گران تر از قیمتی که کتاب باید داشته باشد می فروشند. قیمت پشت جلد شازده کوچولو انتشارات نگاه 30 هزار تومان است. در فضای مجازی ناشری با قیمت 40 هزار تومان و دیگری با قیمت 60 هزار تومان و با 40 درصد تخفیف می فروشند. حتی اگر بعد از تخفیف، قیمت کتاب برابر با قیمت ناشر اصلی باشد، اما باید توجه داشت این کتاب ترجمه خوبی ندارد. این ها مسائلی است که گریبان گیر نشر شده و بعدها نتایج مخرب آن را خواهیم دید.

در ساختار شهر امکان مراوده وجود ندارد

تعداد فروشگاه های زنجیره ای؛ فست فودی ها، موبایل فروشی ها و... در سطح شهرها رو به افزایش است؛ درحالی که این جریان برای کتاب فروشی ها، حالت معکوس پیدا نموده است. مدیر انتشارات نگاه درباره اینکه چگونه می تواند در شهر کتاب فروشی بیشتری وجود داشته باشد، گفت: شاید مردم دیگر به کتاب احتیاج نداشته باشند، اما مطمئنم این اجحاف ها در حق کتاب و کتاب فروشی روزی گریبانمان را خواهدگرفت.

این ناشر و کتاب فروش پیشکسوت ادامه داد: بچه ها پیش از این در کوچه بازی می کردند، زنان محله با هم صحبت می کردند و از هم خبر داشتند و در کل، همه در حال مراوده بودند و بخشی از همین مراودات هم در کتاب فروشی ها اتفاق می افتاد. معماری شهر طوری شده که انگار فقط باید راه رفت و هیچ امکانی برای ایستادن و مراوده وجود ندارد.

او اضافه کرد: گاهی فکر می کنم که من دیگر این شهر را نمی شناسم. شرایط تغییر نموده و اتفاق های ناهنجاری افتاده است. این روزها کمتر کسی سرمایه اش را پای کتاب می خواباند اما در کشور همسایه مان ترکیه، وقتی پاساژی می سازند، یک کتاب فروشی و یک داروخانه برای آن در نظر می گیرند. یعنی نوعی اجبار است. در حالی که در کشور ما خبری از اینگونه حمایت ها در کار نیست و فعالیت ها شخصی و خصوصی است. اخیرا شاهد تاسیس کتاب فروشی در پاساژها هستیم و این مبارک است و ای کاش حمایتی هم از جانب دولت ها در کار بود.

به گفته این ناشر، راه اندازی کتاب فروشی در محله ها جای خود را به تاسیس کتاب فروشی در پاساژها -مال ها- داده است. باید در پاساژ کتاب فروشی تاسیس گردد، تا در آن مجموعه همه نوع فروشگاهی وجود داشته باشد.